Ruimteschip Aarde

Het nieuws ging als een schokgolf door Nederland heen: Wubbo Ockels, in 1986 de eerste Nederlander in de ruimte, is niet meer. Bij het grote publiek bekend als astronaut, maar daarnaast ook natuurkundige, piloot, bijzonder hoogleraar en duurzaamheidsstrijder. Terwijl ik in de dagen erna de berichtgeving in de media volg, denk ik terug aan het moment waarop ik zelf Wubbo Ockels ontmoette. Bij de officiële opening van het nieuwe onderzoekscomplex van het Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW) in Wageningen in 2010, op dat moment beschouwd als een van de meest duurzame gebouwen in Nederland, was hij één van de prominente genodigden en tevens spreker in het programma. Als lid van het organisatieteam die dag ontving ik de sprekers bij de regieruimte en zag er op toe dat ze werden voorzien van een microfoonzender, dat hun powerpoint-presentaties werden getest en dat het strakke tijdschema deed wat het behoorde te doen. Ik herinner me de hectiek in de bomvolle regieruimte waar ik – tussen alle regelzaken door – ook nog probeerde Wim T. Schippers te woord te staan die zich, aangetrokken door de indrukwekkende hoeveelheid zoemende en knipperende audiovisuele apparatuur, toegang had verschaft tot de ruimte en zich verwonderd en met zeer specifieke vragen over de ventilatorkoeling in een van de machines tot mij richtte. We lagen nog steeds op schema. Enige ogenblikken later drukte ik de hand van Neerlands eerste ruimtevaarder, maar veel tijd voor een nadere kennismaking was er niet. De formaliteiten werden vlot afgehandeld, tot het moment dat een van de technici zich omdraaide en meldde dat hij ‘de USB van meneer Ockels niet kon lezen’. En dat was toch wel reden voor lichtelijke paniek in de momenten daaropvolgend. Prominente sprekers leveren wel vaker hun presentatie niet van tevoren aan, maar nu wisten we weer waarom dat toch wel van belang was. Ondanks alle aanwezige technische expertise ging dit niet goed komen. ‘Ik heb hem ook op mijn laptop staan’, zei Ockels en boog over zijn werktas. ‘Hier, kijk jij maar eens, jij hebt dezelfde’, vervolgde hij, terwijl hij naar mijn Macbook Pro gebaarde en zijn laptop aanreikte. Ik nam het apparaat aan, plaatste hem op het bureau voor me en bekeek de aangebrachte grote, ronde sticker van de NASA Space Shuttle -missie alvorens ik hem openklapte. Op dat moment trof mij de realisatie dat ik hier nu toch echt een technisch probleem ging oplossen voor de man die ik in mijn tienerjaren op tv naar de ruimte had zien reizen. Op zíjn laptop ! Of het zou lukken en of het op tijd zou zijn, ach dat maakte eigenlijk helemaal niet meer uit. ‘Houston we have a problem’. En dan dat trieste bericht op 18 mei dat Ockels was overleden. Van onschatbare waarde was hij voor het transitieproces naar een duurzamere wereld, waar hij een fervent voorvechter van was. ‘Ruimteschip Aarde’ noemde hij onze planeet, en hij kan het weten. Vandaag is de man die vanuit de ruimte de aarde in al haar kwetsbaarheid zag, ter aarde besteld in Amsterdam. De boodschapper is er niet meer, maar de boodschap leeft voort. Goede reis, Wubbo Ockels.